ABD Başkanı Donald Trump’ın yarın başlayacak ve üç gün sürecek Körfez ülkeleri ziyareti, Amerikan ekonomisine yeni yatırımlar kazandırma hedefiyle planlandı. Trump, bu kapsamda Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri’ni ziyaret edecek.
Trump’ın ilk durağı, yarın Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad olacak. Burada ülkenin fiili lideri Veliaht Prens Muhammed bin Selman ile bir araya gelmesi bekleniyor. Çarşamba günü Riyad’daki Körfez liderleri zirvesine katıldıktan sonra Katar’a geçerek, perşembe günü Birleşik Arap Emirlikleri’ni ziyaret ederek turunu tamamlayacak.
Körfez ülkeleri, Ukrayna savaşı gibi birçok küresel krizin diplomatik çözümünde kritik bir rol oynamakta. Özellikle Suudi Arabistan, ABD’nin Ukrayna ve Rusya ile sürdürdüğü çok sayıda görüşmeye ev sahipliği yaptı.
Suudi Arabistan’ın 200 adet F-15EX alımı gündemde
Trump’ın Orta Doğu’daki ziyaretinin, modern zamanların en büyük silahlanma yarışlarından birinin kapısını aralayacağı öngörülüyor. Özellikle Suudi Arabistan ile yapılması planlanan büyük ölçekli askeri ikmal anlaşmasının, görüşmelerin merkezinde yer alması bekleniyor. Bu anlaşma ile Suudi Arabistan, çeşitli füze sistemleri, Hercules nakliye uçakları ve savaş helikopterleri almayı planlıyor.
Anlaşmanın en dikkat çekici tarafı ise F-15EX savaş uçakları olacak. Suudi Arabistan’ın mevcutta iki modelden oluşan geniş bir F-15 filosu mevcut. Yıllar önce alınan 84 adet F-15SA ve eski kabul edilen çok sayıda F-15SR modeli bu filoda yer alıyor. Yaklaşık bir yıl önce, Suudi Arabistan 54 adet F-15EX almayı planladığını açıklamıştı. Ek olarak, sekiz filoya kadar daha uçak alımı için opsiyon sağlandı. Anlaşmanın tamamlanması halinde, ülkenin toplamda yaklaşık 200 adet F-15EX savaş uçağı olması bekleniyor.
Trump ile Netanyahu arasındaki anlaşmazlıklar büyüyor
Trump’ın İsrail’in Orta Doğu ziyaretinden muaf tutulması, Batı medyasının dikkatini çekti. ABD medyasına göre, Trump ile İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu arasında nisan ayından bu yana büyüyen bir gerginlik mevcut. Trump, Husiler, İran ve Gazze konularında Netanyahu’nun önerdiği “İran’ın nükleer kapasitesini yok etmek için ortak askeri operasyon” çağrısını reddetmesinin gerginliğe neden olduğu bildiriliyor. Bu durum, ABD’nin Husilere yönelik hava saldırılarını durdurma girişimiyle de derinleşiyor.
ABD, “Fars Körfezi” adını “Arap Körfezi” olarak değiştirebilir
Trump’ın ziyareti, İran ile nükleer müzakerelerin başladığı bir döneme denk geliyor. Daha önce İran’ın nükleer programıyla alakalı diplomasi başarısız olursa askeri güçle müdahale tehdidinde bulunmuştu.
ABD medyasında çıkan haberlere göre, Trump Suudi Arabistan ziyareti sırasında “Fars Körfezi” yerine “Arap Körfezi” veya “Arabistan Körfezi” ifadesini kullanmayı planlıyor.
Roma’dan sonra ilk ziyaret Suudi Arabistan’a
Trump, ikinci başkanlık döneminde yurt dışındaki ilk ziyaretini Riyad’a gerçekleştirmeyi düşünüyordu. Fakat nisan ayı sonunda Papa Francis’in vefatı nedeniyle planları değiştirilmiş ve Roma’ya gitmişti. Ziyaretin Suudi Arabistan ile başlaması, bölgenin ekonomik önemini bir kez daha gözler önüne seriyor.
Trump, 2017’deki ilk başkanlık döneminde de geleneksel olarak Kanada veya Meksika ile başlaması beklenen yurt dışı ziyaretlerinden farklı olarak Suudi Arabistan’dan başlamıştı.
Yatırım forumu ve ABD’li devlerin katılımı
Trump’ın ziyareti sırasında, Wall Street ve Silikon Vadisi’nden önemli isimlerin de Riyad’da olacağı belirtildi. Yarın düzenlenecek Suudi-Amerikan Yatırım Forumuna, BlackRock, Palantir, Citigroup, IBM, Qualcomm, Alphabet ve Franklin Templeton gibi dev şirketlerin CEO’larının katılması bekleniyor.
Bu ziyaret sırasında çeşitli ekonomik anlaşmaların imzalanması öngörülüyor. Veliaht Prens Bin Salman, Suudi Arabistan’ın gelecekte ABD’ye 600 milyar dolarlık yatırım yapacağını açıklamışken, Trump bu miktarın 1 trilyon dolara yükseltilmesini istiyor.
Batı basınında yer alan bilgilere göre, Suudi Arabistan’ın ABD’den 100 milyar doları aşan askeri malzeme alım anlaşması imzalaması planlanıyor.
Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Suudi Arabistan, petrolden bağımsızlaşmak için milyarlarca dolarlık teknoloji ve yapay zeka yatırımlarına yöneliyor. BAE, küresel bir yapay zeka merkezi olma hedefini güdüyor. Görüşmelerin, Körfez ülkelerinin ABD teknoloji firmalarına daha fazla yatırım yapmasına odaklanması bekleniyor.
Geçtiğimiz hafta Trump yönetimi, Biden döneminde uygulanan ve 120’den fazla ülkeyi kapsayan yüksek teknoloji çip ihracatında kısıtlamaları kaldırmıştı. Beyaz Saray’ın, bu konuda BAE gibi ülkelerle doğrudan müzakereleri içeren yeni düzenlemeler hazırlayacağı bildiriliyor.
Ortadoğu Enstitüsü’nden Karen Young, “BAE için bu mutlak bir önceliktir. Yapay zeka kapasitelerini hızla artırmaya çalışıyorlar ve ABD teknolojisine erişim onlar için vazgeçilmez bir durum” diyor.
Vizyon 2030 yatırımları
Trump, Körfez’den ABD’ye yatırım çekmeye çalışırken, Suudi Arabistan da ABD sermayesini “Vizyon 2030” isimli kalkınma planına yönlendirmek istemektedir. Bu planla eğlence, turizm, madencilik ve spor gibi birçok alanda büyük kaynak aktarımı planlanıyor.
Suudi Arabistan’ın doğrudan yabancı yatırım alımı, 2024 itibarıyla üst üste üç yıl boyunca artış göstermesi beklenirken, yılın başından başlayan petrol fiyatlarındaki düşüş Riyad’ın mali dengelerini zorlamaktadır. Uzmanlar, bu durumun ülkenin kalkınma hedeflerini sürdürebilmek için borçlanma veya harcamalarda kısıntı yapma baskısını artırabileceğini belirtiyor.
Katar’dan Trump’a lüks uçak hediyesi
Diğer yandan, Trump’ın çarşamba günü ziyaret edeceği Katar’dan kraliyet ailesi tarafından lüks bir Boeing uçağı hediye alacağı iddiaları gündemde. Uçağın, ABD Başkanı’nın resmi uçağı olan Air Force One olarak kullanılmak üzere alınacağı, bunun da önemli etik tartışmaları beraberinde getireceği konuşulmakta. İddialar doğrulandığı takdirde, bu durum ABD hükümetinin dışarıdan aldığı en büyük hediye olabilecek.
Kaynak: ANKA
