Ismaeel Naar / New York Times
Dünyanın en büyük yıllık insan topluluklarından biri olan hac ibadeti, Suudi Arabistan’ın Mekke kentinde başladı. Artan sıcaklıklar ve lojistik zorluklar, bu kutsal yolculuğu hem hacılar hem de Suudi hükümeti için giderek zorlaştıran bir mücadele haline getiriyor.
Dünya genelinden milyonlarca Müslüman Mekke’ye akın ederken, Suudi Arabistan, pazar gününden bu yana yurtdışından 1 milyon 475 bin 230 hacının ülkeye girdiğini açıkladı. Geçtiğimiz yıl, 1.300’den fazla hacının hayatını kaybettiği, bu ölümlerin çoğunun Mısırlı hacılara ait olduğu bildirildi. Yetkililer, ölenlerin birçoğunun resmi izne sahip olmadan hacı olduğunu ve bu nedenle sıcaklık koruma önlemlerinden faydalanamadıklarını ifade etti.
Suudi Arabistan yetkilileri hangi önlemleri alıyor?
İslam’ın en kutsal mekanlarının koruyucusu olarak kendini konumlandıran Suudi Arabistan, bu yılki hac dönemi için önemli hazırlıklar yaptı. Hükümet, Mekke ve Medine’deki altyapıyı geliştirmek amacıyla milyarlarca dolar harcayarak çok katlı yaya yolları, hızlı trenler ve gelişmiş kalabalık kontrol sistemleri inşa etti.
Bu yıl, sıcaklıkları birkaç derece azaltan kauçuk kaplamalı ve soğutmalı yolların yapılacağı duyuruldu. Ayrıca hacıları izlemek amacıyla insansız hava araçları kullanılacak. Suudi Arabistan Sağlık Bakanlığı Sözcüsü Halid El Tala, “Bu sezonun en büyük zorluğu sıcaklık stresi” açıklamasında bulundu.
Ayrıca resmi iznin dışında hacıların ülkeye girmesini engellemek amacıyla bir kampanya başlatıldı. Daha önce hac döneminde Mekke’ye giriş kısıtlamalarını aşmada kullanılan birçok ziyaretçi vizesi iptal edildi. Pazar günü itibarıyla yetkililer, izinsiz 269 bin 678 kişiyi durdurduklarını bildirdi. İhlalde bulunanlara 20 bin riyal (yaklaşık 5.300 dolar) para cezası ve 10 yıl boyunca ülkeye giriş yasağı uygulanacak.
Geçmişteki olaylar nelerdi?
Hac sırasında geçmişte birçok trajik olay yaşandı. 2015 yılında meydana gelen izdihamda 2.200’den fazla kişi hayatını kaybetti. Bu olayın akabinde Suudi yetkililer, kalabalıkların tehlikeli şekilde birikmesini önlemek için daha sıkı zamanlama ve güzergah yönetimi uygulamaya koydu.
Normal koşullar altında bile hac yolculuğu ile ilgili zorluklar yaşanmaktadır; yaşlı ve hasta birçok hacı bu süreçte hayatını kaybediyor. 1985 yılının ağustos ayında kutsal alanlarda 1.700’den fazla kişi, çoğunlukla sıcaklık stresi yüzünden yaşamını yitirdi.
Geçen yıl kaydedilen sıcaklığa bağlı ölümler, artan sıcaklıkların tehlikelerine bir kez daha dikkat çekti. Kayıtsız hacıların sayısının fazlalığı, 2024 yılı için kayıpların net şekilde belirlenmesini zorlaştırıyor. Mısır’dan yüzlerce hacının hayatını kaybettiği, birçoğunun kayıtsız olduğu belirtilirken, Endonezya 199, Hindistan ise 98 ölüm bildirdi. Ancak yetkililer, meydana gelen ölümlerin sıcaklıktan kaynaklanıp kaynaklanmadığını kesin olarak bilemediğini vurguladı.
İklim değişikliği hac ibadetini nasıl etkiliyor?
Hac ibadeti her zaman fiziksel açıdan zorlu bir deneyim olmuştur. Hacılar sıklıkla, kavurucu çöl sıcağında 16 kilometreyi aşan mesafeler katetmek zorunda kalıyor. Ancak iklim değişikliğinin yarattığı etkiler, son yıllarda bu yolculuğu çok daha tehlikeli hale getirdi.
2024 hac döneminde sıcaklıkların bazı günlerde 50 santigrat derecenin (122 Fahrenheit) üzerine çıktığı kaydedildi. Suudi sağlık yetkilileri, bir günde 2.700’den fazla kişinin sıcak çarpması yaşadığını açıkladı. Salı gününe kadar, 62 hacının sıcaklık stresi nedeniyle tedavi edildiği bildirildi. Geçen yılki ölümlerin çoğu, resmi izni olmayan ve klimalı çadırlara veya soğutma merkezlerine erişimi olmayan hacılar arasında gerçekleşti.
İslami ay takviminin kayması nedeniyle hac ibadeti önümüzdeki yıllarda yaz aylarına denk gelmeye devam edecek ve bu durum riskleri artıracak. Bilim insanları, hacın yaz aylarına denk geleceği 2040’lı yıllarda sıcaklıkların daha da yükselebileceğine dair uyarılarda bulunuyor.
Hac izni kimlere veriliyor?
Suudi Arabistan, 1987 yılında Müslüman nüfusu dikkate alarak her Müslüman çoğunluklu ülkeye belirli sayıda hac kontenjanı ayıran bir kota sistemi uygulamaya koydu. Örneğin, Endonezya yılda 200 binden fazla kontenjan alırken, talep arzın çok üzerinde kalıyor. Birçok ülkede hac sırası yıllarca, hatta bazı durumlarda on yıllarca sürebiliyor. Ek olarak, resmi tur paketlerinin maliyeti (10 bin doları aşabiliyor) birçok Müslüman için hac ibadetini ulaşılmaz kılmakta.
Bu durum, kayıtsız hacıların sayısının artmasına sebep oluyor. Bazı kişiler, kayıt dışı turizm veya ziyaretçi vizeleri aracılığıyla seyahat ediyor. Hac dönemi öncesinde, Suudi Arabistan’da yaşayanlara izinsiz hac girişiminde bulunmamaları hususunda sık sık SMS ile uyarılar gönderilmektedir.
© 2025 The New York Times Company
