Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın ‘102’nci Yılda 102 Sergi: Cumhuriyet’in Işığında Anadolu’nun Kültürel Mirasına Yolculuk’ projesi çerçevesinde, Türkiye-Ermenistan sınırındaki UNESCO Dünya Mirası listesinde bulunan Ani Ören Yeri’nin geçmişine odaklanan bir sergi açıldı. Kars Arkeoloji ve Etnografya Müzesi’nde, Ani’den çıkarılan toplam 244 arkeolojik ve etnografik eser sergilendi. 196 eserin ilk kez yer aldığı bu sergide, 133 yıl önce gerçekleştirilen kazılarda bulunan ve Hz. İsa’nın figürü olabileceği düşünülen taş rölyef dikkatleri üzerine çekiyor.
130 YILLIK ESERLER SERGİDE
Müze Müdürü Hakim Aslan, sergide yer alan eserlerin 1892 yılından bu yana süren kazı çalışmalarında ortaya çıktığını belirterek, “Bu eserlerden biri de bahsettiğimiz taş rölyef. Mimaride kullanılan bu taş, alt kısmında bir din görevlisinin portresini kabartma tekniğiyle sunuyor. Üst kısımda ise, yanlarında sunak tutan askerlerin olduğu ve merkezde ‘İmparator’ veya ‘Hz. İsa’ figürünün yer aldığı bir düzenleme mevcut. Bu eser, sergilenen diğerleri arasında öne çıkıyor” şeklinde konuştu.
Ani Ören Yeri’nde 2021 yılında yürütülen kazılarda bulunan Selçuklu konutlarına ait kemik objenin de ilk kez sanatseverlerle buluşturulduğunu aktaran Aslan, bu eseri şöyle tanımladı:
“Figüratif ve bitkisel bezemelerin ağırlıkta olduğu eserde, merkezde ejder, kuş ve farklı toynaklı hayvanların birleşiminden oluşan gerçeküstü bir figür bulunuyor. Figür, ağız açık bir şekilde betimlenmiş ve üst çenesinde yukarı doğru çift dönüşlü bir volüt yer almakta. Ejder betimlemelerindeki karakteristik özellikler arasında, sivri kulaklar, badem gözler ve çene altından yukarı doğru uzanan volütlü kıvrılma yer alıyor. Ayrıca, balık figürü de yer ejderinin toynakları altında, bedeninin basınçla kıvrıldığı bir şekilde tasvir edilmiş. Bu figür, derin çentikler ile belirginleştirilmiş yüzgeçler, iri bir göz ve açık ağızla sunulmuş. Balığın hemen altında bir adet askı yuvası mevcut.”
Hakim Aslan, sergide yer alan diğer önemli eserin, 2002 yılı kazılarında bulunan Selçuklu Çarşısı’ndaki bir küp içinde keşfedilen sekiz köşeli yıldız formundaki lüster tekniğiyle yapılmış çini tabak olduğunu açıkladı. Aslan, “Tabakta saraylı aşıklar ve hayatağacı betimlemeleri yer almakta. Üzerinde Farsça olarak, ‘Ey sevdiğim, zulüm görmüş iki gözüm niçin yaşla dolu olduğunu bilir misin? Çünkü göz bebeğim senin dudağından su alır…’ yazısı yer alıyor” dedi.
Aslan, 11-12’nci yüzyıllara tarihlenen ve Orta Çağ döneminde cenneti simgeleyen tavus kuşu figürlü sırlı kase parçasının 2024 yılı kazı çalışmalarında gün yüzüne çıkarıldığını ve bu eserin de ilk kez sergide görücüye çıktığını dile getirdi.
