Maya Tekeli – Amelia Nierenberg / New York Times
Grönland, geçtiğimiz ay Trump’ın askeri güç kullanma çağrısını reddetmesinin ardından, bu duruma karşı en radikal adımını attı. Yasa, Trump’ı açıkça bir kampanya destekçisi olarak işaret etmese de, yasanın hazırlanmasında etkili olan teklifte Trump’ın ısrarlarının ilham kaynağı olduğu ifade ediliyor.
Teklifte, “Grönland’a yönelik jeopolitik ilgi ve büyük güçlerin temsilcilerinin adayı ele geçirip kontrol etme çabalarının mevcut durumu göz önünde bulundurulursa, ülke seçimleri ve siyasi karar alma süreçleri girişimlere karşı özellikle savunmasızdır” ifadesine yer verildi.
Yasa, Grönland’ın siyasi bütünlüğünü koruma çabası olarak tanımlandı. Grönland Başbakanı Mute B. Egede, 11 Mart’ta yapılacak parlamento seçimleri için bir öneri sundu.
Grönlandlılar, Trump’ın adanın kontrolünü ele geçirme yönündeki ısrarları karşısında başlangıçta şaşkınlık ve kafa karışıklığı yaşadı. Donald Trump Jr.’ın geçen ay adayı ziyareti de spekülasyonları artırdı.
Grönland, Amerika Birleşik Devletleri için stratejik önem taşıyor. Ada, ABD’nin bir askeri üssüne ev sahipliği yaparken, iklim değişikliği nedeniyle Kuzey Kutbu’ndaki buzların erimesi, ticari ve askeri rekabeti artırıyor. Ayrıca, Grönland, nadir elementler ve diğer mineraller açısından zengin rezervlere sahip.
Egede, “Ulusal güvenlik için buna ihtiyacımız var” şeklinde bir açıklamada bulundu.
Grönland, tarihsel olarak önce koloni, ardından yarı özerk bir bölge olarak Danimarka yönetimindedir. 2009’daki referandumla bağımsızlık ilan etme hakkı bulunsa da, savunma, güvenlik ve uluslararası ilişkilerde Danimarka’ya bağlılık devam etmektedir.
Grönland halkı, Danimarka’nın gözetiminden giderek daha fazla rahatsızlık duymaya başladı. Öte yandan, Grönland yönetimi Trump’ın girişimlerini kesin bir dille reddetti.
Egede, Trump’ın Grönland’ı hedef aldığı dönemde yaptığı açıklamada “Grönland bizimdir” ifadelerini kullandı ve “Biz satılık değiliz ve asla satılık olmayacağız” diye ekledi.
Danimarka ise bu gelişmelere tepki gösterdi ve geçen hafta Kuzey Atlantik’teki askeri harcamalarını 2 milyar dolar artırma kararı aldı.
İskandinav ülkesi, ABD ile ticaret savaşı çıkarmaktan kaçınmak istiyor. Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen, Trump ile olan ve “soğuk” geçen telefon görüşmesinin ardından, Avrupa’yı dolaşarak, uluslararası liderlerle bu duruma nasıl cevap verileceğini tartışmaya başladı.
Trump’ın ilk döneminde Danimarka Dışişleri Bakanı ve Başbakanı olarak görev yapan Lars Lokke Rasmussen, “Trump Grönland’a sahip olamayacak” dedi.
Grönland parlamentosu Inatsisartut’un yasayı geçirebilmesi için Danimarka’nın onayına ihtiyacı bulunmuyor. Bu nedenle, milletvekilleri hızlı bir şekilde hareket ederek tasarıyı Cumartesi günü sundu ve onayladı.
Teklifte, “Mevcut jeopolitik durum ve yaklaşan Inatsisartut seçimleri ışığında, böyle bir düzenlemeye duyulan ihtiyacın acil olduğu düşünülmektedir” denildi.
Dünya genelinde birçok ülke, yabancı siyasi finansmanı kısıtlama veya yasaklama yoluna giderken, Grönland daha önce bu tür kısıtlamalara gitmemişti.
Teklif, yabancı güçlerin son yıllarda dünya genelindeki demokratik seçimleri etkileme çabalarına dikkat çekiyor. Yazarlar, özellikle ABD’deki büyük meblağlardaki özel siyasi bağışlara vurgu yapıyor.
Danimarka Uluslararası Çalışmalar Enstitüsü’nde araştırmacı olarak görev yapan Ulrik Pram Gad, “
